Ongewild

Afstudeerproject Hogeschool voor de Kunsten Utrecht 2024

In dit project onderzoek ik hoe uiteenlopende meningen en belangen weer dichter bij elkaar kunnen komen. Hierbij focus ik op de rol van taal.

Mijn project is geïnspireerd op een gemeentelijk traject waar ze bezig zijn met de reorganisatie van een natuurgebied in de buurt van de stad. Dit heeft impact op de pachter, de flora en fauna en de omwonenden. Ik heb de verschillende perspectieven gedocumenteerd en hier is een nieuw, grotendeels fictief, verhaal uit ontstaan. In het project leren we de participanten kennen, en we observeren hoe deze participanten met elkaar in gesprek gaan. Het project schotelt ons twee versies van dat gesprek voor, en nodigt je uit om zelf te onderzoeken wat het verschil in deze gesprekken maakt. Deze dialogen zijn te horen via audio-opnames in combinatie met beelden van het natuurgebied. Daarnaast zijn er videoportretten te zien en interviews te horen met de verschillende betrokkenen.

Het eindresultaat toont enkel mijzelf, niet de originele personen. Daarmee werd mij een nieuw onderzoek opgedrongen. Hoe zou het zijn als ik de regie zou hebben over de taal en het gedrag van anderen? Door hun verhalen te vervormen kan ik mijn interpretatie van hun ervaringen onderzoeken en van binnenuit beleven. Deze aanpak bevat stemvervorming en zelfgemaakte siliconenprotheses, waarmee ik mijzelf in andere rollen kan plaatsen.

We leven in een samenleving die steeds verder verscheurd wordt door een polariserende dynamiek.

Ik zie het als mijn taak om als kunstenaar die dynamiek waar mogelijk te doorbreken. Ik wil met mijn werk, naast meer begrip te creëren van mens tot mens, ook onderliggende oorzaken zichtbaar maken. Als kunstenaar ben ik dus zowel een initiatiefnemer, een onderzoeker, een verbeelder en een participant. Ik bevind mij op het grensvlak van realiteit en fictie. Door mijn eigen draai toe te voegen blijft het weg van pure journalistiek en maak ik nieuw werk.

In mijn projecten gebruik ik mijn nieuwsgierigheid om in de huid van anderen te kruipen en hun perspectieven te begrijpen. Mijn werk is geïnspireerd op de diverse verhalen die ik hoor. Ik focus mij op het contact leggen met mensen buiten mijn eigen bubbel. Hierdoor gebruik ik niet alleen mijn eigen gedachtegoed maar ook die van de ander in mijn werk.

Mijn fascinatie zit in het dichterbij komen van mensen die ver van mij af staan.

Ik groeide op met een gevoel van trots op mijn eigen bubbel. Maar op een gegeven moment merkte ik dat ik mij ver verwijderd voelde van andere groeperingen, en daarbij was ik ook niet meer altijd zo trots op die eigen bubbel. Waarom we bij een groepje willen horen als we tiener zijn is om ervoor te zorgen dat we niet alleen achterblijven op het schoolplein, we zijn nou eenmaal kudde dieren. Maar dat is niet een behoefte waar we net zoals bij de puberfase uitgroeien, beter gezegd, het zit in ons om op zoek te gaan naar een eigen kudde. Dat voelt veilig en vertrouwd, het communiceert makkelijk en is bekend.

Maar betekent dat dan ook dat we niet bij andere kuddes kunnen horen? Dat we ons op een bepaald moment zo ver van bepaalde kuddes voelen dat we niet meer weten hoe we ermee moeten communiceren of er begrip voor kunnen voelen? Deze vragen prikkelde mij al langere tijd en ik wilde dit op een praktische manier onderzoeken tijdens mijn afstudeerjaar.

Mijn onderzoek was gericht op polarisatie, waardoor ik nog meer drijfveer kreeg om in de verschillende rollen te stappen. Zo kan ik ervaren hoe het is om tegenover anderen te staan, in dit geval mijzelf. Daarnaast ben ik benieuwd of ik de meningen van het publiek hiermee kan sturen, omdat beeld- en audiomanipulatie een onderdeel kan zijn binnen een polariserende maatschappij. Iets creëren dat nog niet bestaat, maakte mij nieuwsgierig.

In de interviews leert het publiek de vier personages kennen die betrekking hebben tot het gebied. Deze video portretten vormen de introductie van de twee groepsgesprekken.

Ik wil een dialoog laten bestaan die niet gevoerd is, met als wens dat gesprekken anders gevoerd kunnen worden.

Als ik kan laten zien dat er in een gesprek tussen tegenpolen begrip getoond kan worden, en als de kijker kan ervaren hoe het is om twee uitersten nader tot elkaar te zien komen, geloof ik erin dat dit kan zorgen voor meer verbinding. Als ik de kijker kan dwingen om door de ogen van een ander te kijken, hoop ik hierbij begrip te kunnen opwekken. Dit is namelijk het effect geweest bij mijzelf, door tijdens mijn project met verschillende mensen te praten en mij in te leven in de ander.

Ik had van te voren niet verwacht dat ik door dit afstudeerproject zoveel zou leren over taal en hoe we als mensen met elkaar omgaan. Gedurende dit project is mijn kijk op begrip voor de ander veranderd. Een onderwerp dat momenteel relevanter is dan ooit.

In de roerige tijd waarin we leven mis ik regelmatig een genuanceerd verhaal, waarbij meerdere perspectieven aan bod komen. Hierdoor neigen we elkaar uit het oog te verliezen, hoe cliché dat ook klinkt. Ik hoop dat we blijven oefenen, want het is niet altijd makkelijk, om begrip voor elkaar te houden. Dat we blijven proberen om ons in te leven in andermans problemen. Zonder begrip wordt de ander ongewild en, voor we het weten, wijzelf ook.

Mijn dank is groot aan alle mensen die mij gedurende dit project hebben gesteund, geadviseerd, deuren hebben geopend en mij hun verhaal hebben willen vertellen. In het speciaal de mensen die betrokken zijn bij het huidige traject, die mij hun verhalen wilden vertellen en het vertrouwen hebben gegeven in mijn, toch ietwat absurde, project. Daarnaast wil ik Sara Blokland en Pepijn van de Port enorm bedanken voor de steun en het vertrouwen, de samenwerking die ik individueel met beiden heb gehad gedurende de laatste weken waren voor mij heel bijzonder en zorgde voor een veilige haven middenin alle chaos. En als laatste mijn lieve moeder die mij van vroeg op de ochtend tot laat in de avond heeft geholpen met het filmproces, zonder jou was dit project er niet geweest.